Troostplek Huize Nazareth krijgt verder vorm met kunstwerk
Ken jij de troostplek van WZC Huize Nazareth in Goetsenhoven al? Aan de zijkant van de kapel vind je een serene buitenruimte met troostelementen, natuur en een speeltuintje. Deze bijzondere plek kreeg een extra dimensie met een kunstwerk, gecreëerd door Kris Verboven, medewerker van de technische dienst bij AZT. Samen met collega’s Judith Cockx, pastor, en Kristof Bullens, centrumleider lokaal dienstencentrum, deelt hij hoe deze troostplek vorm heeft gekregen en waarom ze zoveel betekent voor de gemeenschap.
Judith: “In 2020 tijdens de eerste coronagolf zijn er in Huize Nazareth 20 bewoners overleden, dat was een hele klap voor het woonzorgcentrum. Voor elke overleden bewoner werd er een vogel geplaatst op het grasveld naast de kapel. Die vogels kenden we al in het psychiatrisch ziekenhuis, waar ze herstel en groei symboliseren. Voor Huize Nazareth staan de 20 vogels symbool voor de 20 bewoners die we hebben moeten afgeven, op een plek waar iedereen hen kon komen herdenken. Zo is het idee ontstaan om een soort troostplek te creëren. Niet alleen als troost voor gestorven dierbaren, maar ook troost in het algemeen, bv. voor ervaringen die ons geraakt hebben.”
“Nadien kwamen de klaprozen erbij, gemaakt door Christine Brulé naar aanleiding van de dood van collega Frie, die de strijd tegen kanker verloor. Zij had iets met klaprozen; een fragiele maar tegelijk bijzonder sterke bloem die erin slaagt om op de meest onmogelijke plekken te bloeien. In barre omstandigheden blijft de klaproos overeind. Frie stierf tijdens het klaprozenseizoen, toen er overal klaprozen waren. Ook op haar begrafenis werden klaprozen geplukt. De hospice werd naar Frie vernoemd. In de symboliek van veerkracht in kwetsbaarheid vinden we als gemeenschap troost.”
Kristof: “Vanuit de buurtbewoners in Goetsenhoven was er vraag naar een speeltuin in het dorp. We wilden die speeltuin graag op ons domein, om het woonzorgcentrum letterlijk en figuurlijk open te stellen voor de buurt. De speeltuin is er nu twee jaar, en ik vind dat er een mooie symboliek zit in die combinatie: vreugde en verdriet kunnen in elkaar overvloeien op dezelfde plek.”
“Er is zelfs een werkgroep ontstaan rond de troostplek, met zowel buurtbewoners als medewerkers. Veel mensen willen iets bijdragen of mee nadenken hoe we de troostplek kunnen vormgeven. Daar zijn al heel mooie initiatieven uit verder gekomen: een gedichtenboekje met gedichten van buurtbewoners, waarvan één troostgedicht een plaats heeft gekregen op de troostplek. Ook het ontwerp van de troostbank was een idee van de werkgroep: we wilden niet gewoon een bank, maar een zitplaats die geborgenheid uitstraalt. Het is een constructie geworden met voldoende privacy die ‘kom maar hier’ uitstraalt, als een symbolische knuffel.”
Judith: “De troostplek is niet gewoon iets van een paar mensen, maar iets van de hele gemeenschap. Je merkt dat het voor velen iets betekent. De vogels zijn nu tijdelijk weg, want ze waren aan restauratie toe. Daar is al veel reactie op gekomen, veel mensen vragen waar de vogels zijn. Zo is er een familie die één bepaalde vogel had ‘geadopteerd’: voor hen was die vogel symbool voor een dierbare die ze hier kwamen herdenken.”
“Er zijn ook verschillende mensen die hier op de troostplek iets willen achterlaten voor hun overleden familielid. Die vraag kwam ook voor Mia, een vrouw die 10 jaar in Huize Nazareth heeft gewoond, eerst in de assistentiewoningen en daarna in het woonzorgcentrum. Mia wandelde hier vaak, op en rond de troostplek. Haar familie wil graag iets typerend voor haar kunnen achterlaten op deze plek, die zo veel voor haar heeft betekend. We krijgen zelfs geregeld de vraag om as uit te strooien op deze plaats, maar dat is wettelijk niet toegelaten.”
Kris: “In mijn vrije tijd maak ik geregeld kunstwerken. Ik wilde dit kunstwerk graag aan de troostplek schenken. Eigenlijk pas toen Judith me vroeg naar de betekenis achter het kunstwerk, begon ik daarover na te denken. Kunstwerken maken doe ik puur op intuïtie, zonder daar rationeel bij stil te staan. Ik heb het er samen met mijn vrouw en kinderen over gehad wat het werk voor mij betekent: de cirkel met de groeven representeert de zon. De gaten staan voor mij symbool voor de problemen die ieder mens meemaakt in zijn leven. De zon staat daar rond, en straalt haar warmte uit. Zo biedt de zon een vorm van troost.”
Judith: “Ik wist niet wat ik hoorde toen Kris me die betekenis vertelde, want dat is eigenlijk exact de symboliek van het verhaal dat ik vertelde tijdens de herdenkingsviering na corona: vogels die sterven, gaan naar de zon. De zon komt elke dag weer op. Dus wanneer je de warmte van de zon voelt, voel je ook warmte van die persoon weer. Dat komt allemaal samen, toevallig of niet, zonder dat Kris iets af wist van dat verhaal tijdens die herdenkingsviering. Ik vind dat ongelofelijk straf.”
Kristof: “Heel het initiatief van de troostplek voelt aan alsof er een hele hoop random puzzelstukjes op tafel worden gegooid, die op één of andere manier perfect in elkaar passen, alsof het zo moest zijn.”
Kris: “Dit exacte kunstwerk is in hout gemaakt. Een vorige versie heb ik in steen gemaakt als een cadeau van troost voor de moeder van een meisje in de familie dat veel te jong is gestorven. Haar dood was vier jaar geleden, maar het doet me nog steeds veel om daarover te praten. Toen ik besefte dat ik dat kunstwerk opnieuw had gemaakt, kreeg ik het idee om het hier op de troostplek te plaatsen. Zo kan het anderen troost bieden, en ook voor mij biedt het een vorm van troost dat het hier kan staan.”
“Het kunstwerk is gemaakt van het hout van de okkernotenboom in onze tuin. Die boom werd veel te groot, dus hij moest weg. Mijn kinderen waren daar helemaal niet blij mee, want die boom maakte deel uit van onze thuis. Ze zijn wel blij dat de boom nu verderleeft als deel van dit kunstwerk, en op zijn beurt iets kan betekenen voor anderen.”
Kristof: “De troostplek is een plek geworden die leeft. Mensen komen naar hier voor allerlei redenen: sommigen om troost te vinden voor verdriet, kinderen om te spelen, jonge koppeltjes om privacy te vinden. Het is een ontmoetingsplaats geworden voor Goetsenhoven, wat echt een nood was voor de buurt. Meer en meer mensen willen iets bijdragen; het is een verbindende plek voor en door mensen.”
Kris: “Toen ik het kunstwerk kwam installeren, was het een zonnige dag. De zon scheen recht op het kunstwerk, waardoor de schaduw grote lijnen in het gras projecteerde. Dat vond ik een heel speciaal moment.”
Judith: “We hebben nog veel ideeën voor de toekomst. Niet alleen om de plek verder uit te bouwen, maar ook om er evenementen te organiseren, zoals een concert door een muziekband die veel met troost bezig is. Ook denken we aan houten elementen voor kinderen om op een speelse en tactiele manier met troost in aanraking te komen.”
Kristof: “De troostplek is samen in verbondenheid organisch gegroeid en zal nog verder groeien in de toekomst. Het is in feite een soort van heilige grond geworden die heel belangrijk is voor de gemeenschap binnen en rond Huize Nazareth. Het is iets van iedereen.”